TP -
Mái tóc chải lật tôn thêm vầng trán dô. Đôi má tuy hóp nhưng dưới cặp mày dài
bạc ngó hơi dữ, chừng như cũng tôn thêm thứ nhãn lực thi thoảng lại ánh lên từ
cặp mắt. Mà cặp mắt ấy chỉ còn một phần mười.
Mười bốn
vết thương, ba mảnh đạn còn găm trong hộp sọ. Tay trái liệt. Bàn tay phải còn 3
ngón. Mỗi khi bước vào căn phòng bí bách tít trải vừa khít hai chiếc chiếu đôi
sâu trong ngõ chật khu tập thể Văn Chương (Hà Nội) ngó ông thu lu ngồi, quen là
thế nhưng tôi vẫn giật mình. Ẩn sĩ Sơn Tùng!
Đó là Sơn
Tùng thời còn chưa bị bạo bệnh. Giật mình bởi chỉ còn ba ngón tay co quắp như
thế mà hơn 10 đầu sách, những Búp Sen Xanh (đến thời điểm này
đã hơn 20 lần tái bản với 60 vạn cuốn; và có lẽ cũng khá hy hữu là lời đề tựa
của Thủ tướng Phạm Văn Đồng mãi 25 năm sau mới được in trọn vẹn?) Búp
Sen Vàng, Hoa Râm bụt, Hẹn gặp lại Sài Gòn, Bác về, Vườn nắng...
Những
Phạm Văn Đồng, Võ Nguyên Giáp và nhiều chính khách đã từng ôm nhà văn Sơn Tùng
nâng niu bàn tay còn ba ngón ấy rưng rưng: Chỉ còn 3 ngón tay mà vẫn bấu được
vào cuộc đời (lời Thủ tướng Phạm Văn Đồng).
Cũng
chính Thủ tướng ký quyết định cấp cho nhà văn một căn hộ nhưng dứt khoát nhà
văn không nhận "Nếu được Bác giải quyết nhà ở cho cháu thì không
tránh khỏi cái tiếng cháu viết sách về Bác Hồ để rồi lần đến cửa Thủ tướng
Phạm Văn Đồng để xin nhà!".
Gọi ẩn sĩ
vì từ lâu, với thương tật nặng nhất (1/4) ông rất ít khi rời Chiếu văn (giới
văn bút Hà Thành vẫn gọi nơi ở của nhà văn như thế). Ngoài lúc phải đi cấp cứu
(khi vết thương trên đầu tái phát, huyết áp vọt lên 240, nhịp tim 150) có gặp
gỡ giao lưu thì đã có mấy anh xe ôm đầu ngõ. Nhưng đa phần thiên hạ tìm đến vị
ẩn sĩ có sức hút lẫn sự lôi cuốn kỳ lạ này với nhiều duyên do.
Chiếu văn không
mấy bữa mà vắng khách. Từng bệt trên Chiếu văn như chủ nhân
kia xa là những Văn Cao, Vũ Đình Hòe, Vũ Kỳ và bữa nay, sáng sớm chủ nhật ngày
17-7-2011, Chủ tịch nước Nguyễn Minh Triết thư thả bước vào căn hộ xập xệ quen
thuộc ôm xiết lấy nhà văn Sơn Tùng. Gọi quen thuộc bởi ông đến thăm nhà văn đã
nhiều lần...
Ngày
24-4-1971, kỷ niệm thành lập Hội Liên hiệp Thanh niên Giải phóng. Đoàn TN nhân
dân cách mạng miền Nam khi đó ở căn cứ miền Đông Nam Bộ quyết định ra số báo
đặc biệt. Buổi sáng ngày 15-4-1971 khoảng 9 giờ 30 phút, Sơn Tùng đang ngồi
viết xã luận cho số báo này thì đùng cái tối tăm mặt mũi rồi mê man không biết
gì nữa bởi trận oanh tạc bất ngờ ác liệt của địch vào căn cứ. Mãi sau đó ông
mới biết người cõng mình lên khỏi hầm và băng bó cho ông đầu tiên là ông Sáu
Phong - Nguyễn Minh Triết, khi đó phụ trách văn phòng cơ quan mà ông là bí thư
chi bộ có đảng viên Sáu Phong sinh hoạt. Khi ấy Sơn Tùng 43 tuổi...
Chủ tịch
nước với dáng ngồi thoải mái bên Sơn Tùng trắng xanh bấy bớt khá nhiều
so với lần trước rồi anh Sơn Tùng ơi! Lần trước là lần nhà văn đang
cấp cứu vì chứng tai biến đột ngột. Liệt hai tay và chân trái. Cứ nằm bằn bặt
thiếp đi... Phổi, tiết niệu tổn thương trầm trọng tưởng không qua khỏi. Hai lần
Chủ tịch dành thời gian ghé bệnh viện thăm ông. Bấy bớt nhưng lần thăm này, nhà
văn có dấu hiệu phục hồi nhưng chậm.
Đây là
ai? Bà Phan Hồng Mai, vợ nhà văn chừng như thử coi trí nhớ của
ông phục hồi đến đâu chỉ vào một phụ nữ đã đứng tuổi ngồi bên Chủ tịch Nguyễn
Minh Triết. Nhà văn Sơn Tùng tưởng như lơ ngơ nhưng rất mau phát ra âm thanh
mặc dầu chưa tròn vành rõ chữ người đẹp rừng xanh...
Chủ tịch
nước cười phá lên quay lại giới thiệu, đây là cô Kim Chi trong đoàn văn công
giải phóng có quen biết thân thiết với cánh báo chí tuyên huấn ở R. Bữa nay gặp
đồng đội cũ, tật bệnh như thế mà anh Sơn Tùng vẫn nhận ra được là mừng
lắm... Còn đây nữa? Bà Hồng Mai chỉ vào Chủ tịch. Nhà văn Sơn
Tùng với cái cười khó khăn đập đập tay sang Chủ tịch ý chừng còn lạ gì vị này
nữa.
Sợ nhà văn nghe chưa tốt nên âm lượng giọng nói của Chủ tịch nước
hơi cao. Ông hỏi han tỷ mỉ việc ăn uống thuốc men của ông anh thế
nào (trước đó với động thái thân thiết, Chủ tịch xoa vai nhà văn giới thiệu đây
là ông anh của tôi).
Bộc bạch
với nhà văn việc sắp tới được nghỉ ngơi nên chắc có điều kiện đến thăm bạn bè
anh em đồng đội cũ. Ông thông báo vừa có chuyến đi về khu căn cứ hồi chống Mỹ
mà trận bom quái ác gây thương tích cho Sơn Tùng. Rằng khung cảnh xưa đã biến
đổi nhiều quá tưởng như không nhận ra bởi những khoảng rừng hoang ngày ấy nay
bà con mình đã trồng cao su kín hết!
Hướng về
phía bà Hồng Mai, giọng Chủ tịch trầm xuống... Như vậy tính từ thời
điểm mùa xuân 1968, bốn phóng viên Báo Tiền Phong là Sơn Tùng, Phạm Hậu, Tâm
Tâm, Lưu Quang Huyền và họa sĩ Ái Nhi vào tăng cường cho chiến trường đều trải
qua gian khổ ác liệt. Riêng anh Sơn Tùng do vết thương quái ác phải ra Bắc điều
trị cũng qua gần 4 năm gian khổ bom đạn. Phần việc gian nan cực nhọc nhất cũng
đến tay chị từ thời điểm ấy... Chúng tôi rất biết ơn chị...
Chủ tịch
đang nói thời điểm ấy, có lẽ cũng từ năm 1971, cô y tá xinh đẹp Phan Hồng Mai
đang công tác ở một bệnh viện lớn của Thủ đô đã tự nguyện gắn bó cuộc đời mình
với người thương binh nặng hạng 1/4 này.
Người ta
nhắc đến một nhà văn Sơn Tùng tài năng tiết tháo, ngang thẳng nhưng nếu không
có sự chăm sóc nuôi dưỡng khi vết thương kịch phát, thì có lẽ cũng mãi phế đi
một anh thương binh Sơn Tùng trong bệnh tật lẫn quên lãng. Nội cái chuyện khi
ông dứt khoát từ chối căn hộ sang trọng mà Thủ tướng Phạm Văn Đồng hồi ấy cấp cho,
chắc ông cũng phải thoáng nghĩ đến người vợ đang phải chăm bẵm nuôi nấng mình
quá bằng con trẻ? Như vậy chất ngang thẳng tiết tháo ấy có lẽ phải được san sẻ
cho cả hai người? Phải như thế nào thì bà mới lẳng lặng tự nguyện hàng mấy chục
năm trời trụ vững trong một căn hộ chật chội tồi tàn không có công trình phụ
này mà chăm bẵm ông?
...Tận
bây giờ, tôi cứ ngờ ngợ về cái duyên quý mến của nhiều yếu nhân với nhà văn Sơn
Tùng? Trên sân đình làng Lỗ Khê, Đông Anh sáng mồng Một Tết Giáp Thìn (1964),
thấy phóng viên Báo Tiền Phong Sơn Tùng đứng ngay cạnh Bác Hồ đang mải mê ghi
chép. Ông Bộ trưởng Hoàng Đức Thịnh nói với nhà báo đứng xa ra... Bác nghe được
quay lại ờ cái chú này phải để nhà báo đứng gần thì mới nghe được hết
chứ đứng xa chữ tác đánh chữ tộ thì nguy...
Khi đó ít
ai biết, năm 1950, tại Nghệ An, anh cán bộ Đoàn Bùi Sơn Tùng đã có một đêm hầu
chuyện người anh trai của Bác Hồ là cụ Nguyễn Sinh Khiêm và chị gái Bác là bà
Nguyễn Thị Thanh. Sơn Tùng gọi bà Thanh là o. Bà nội nhà văn Sơn Tùng là cháu
họ bà nội Bác Hồ. Em trai ông nội nhà văn đỗ tú tài cùng khoa với em trai cụ
Hoàng Xuân Đường - ông ngoại Bác.
Nhà văn
Sơn Tùng sau này, trong một lần gặp Bác đã kể lại chuyện đó và ông có viết sơ
qua trong một cuốn sách. Rồi tấm gương người thiếu niên dũng cảm Hoa Xuân Tứ bị
cụt cả hai tay trong một tai nạn vẫn học giỏi. Loạt bài của phóng viên Sơn Tùng
trên báo Tiền Phong những năm sáu mươi ấy đã lan nhanh, vang
xa và có tác dụng rất mạnh. Một phong trào học tập noi gương Hoa Xuân Tứ được
phát động rộng khắp.
Một lần
tác nghiệp ở một hội nghị, Sơn Tùng được gặp lại Bác Hồ. Người thân mật vỗ vai
hỏi vui: Này chú viết gương Hoa Xuân Tứ tàn mà không phế, chú có bịa ra
mấy chục phần trăm thì khai thật với Bác đi? Lần được gặp Bác ấy, Sơn
Tùng không ngờ lại là lần gặp cuối cùng! Và cũng không ngờ chuyện Hoa Xuân Tứ
tàn mà không phế ấy lại vận vào cuộc đời sau này của phóng viên báo Tiền
Phong Sơn Tùng.
...Đã bao
lần tôi ngước lên hai tấm ảnh trên vách tường Chiếu văn. Trên đó có tấm hình
nhà văn trong vòng tay ôm xiết thân ái cùng những giọt nước mắt của Thủ tướng
Phạm Văn Đồng và Đại tướng Võ Nguyên Giáp.
Sau này
có dịp ngồi lại với nghệ sĩ nhiếp ảnh Trần Hồng (tác giả bức ảnh) thì ông bộc
bạch, từng chuyên chụp ảnh Đại tướng nhiều năm nhưng lần đó nhân kỷ niệm 50 năm
chiến thắng Điện Biên Phủ, không rõ hai người trước đó gặp nhau nhiều lần không
nhưng chưa bao giờ thấy tướng Giáp khóc như lần gặp nhà văn Sơn Tùng ấy khiến
người cầm máy ghi lại cảnh đó cũng rưng rưng! Tôi học, học được ở Sơn
Tùng nhiều lắm... Đó là lời xúc động mà Đại tướng nói với mọi người
bữa đó mà Trần Hồng chứng kiến.
Tôi cũng
may mắn được nhà văn kể cho nghe thời gian được Võ Đại tướng mời lên nhà làm
việc nhiều lần. Chuyện đó xin được kể vào dịp khác.
Không có
đàn đệm nhưng căn hộ chật ních người sớm nay đến chia vui nhân nghe cái tin nhà
văn được phong danh hiệu Anh hùng Lao động thoắt lặng đi khi cô cháu gái nội
của nhà văn, với chất giọng mộc đang luyến láy những giai điệu thiết tha của ca
khúc Chiếc nón bài thơ. Lần ấy nhà văn kể tôi nghe hoàn cảnh ông
viết bài thơ Chiếc nón bài thơ rồi sau đó bài thơ đã có duyên may mắn đến với
nhạc sĩ Lê Việt Hòa và được nhạc sĩ phổ nhạc ra sao.
Chủ tịch
nước tươi cười đón lấy bức ảnh lồng khung kính (có nội dung hơi bị lạ Bác Hồ
ngồi thiền ở hang Pác Pó) mà gia đình nhà văn tặng, xúc động chúc thêm nhà văn
mau được bình phục.
Theo Xuân Ba
______________________________________________________________________
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét