Nhà văn Y Ban và đàn bà xấu

Vũ Thuỷ ảnh Tuấn Anh

SGTT Nguyệt san - Khi chọn “Nhan sắc” để làm chủ đề cho cụm nội dung này, Y Ban là cái tên gần như ngay lập tức được nghĩ đến (không hẳn vì nhắc đến người phụ nữ này gần đây người ta hay nhắc đến… Đàn bà xấu thì không có quà - tên một tác phẩm của chị) với sự đinh ninh, hẳn người đàn bà này nói về nhan sắc thì sẽ “nên chuyện đây”. Và quả tình là nên chuyện…


Cứ tìm chị phỏng vấn, người ta lại hỏi về Đàn bà xấu thì không có quà, chị có thấy chán không?

Không, không chán đâu (cười)!

Chị có bao giờ tự hỏi, tại sao người ta lại quan tâm nhiều đến đề tài đó như vậy?

Một cô bé ba tuổi đã biết soi gương băn khoăn xem mình đẹp hay xấu. Và một người phụ nữ 90 tuổi còn nhìn vào gương mà thở dài: “Thời gian đã tàn phá nhan sắc của tao”. Đó hoàn toàn là bản năng của đàn bà, ta đứng trong cuộc đời này thế nào, ta đẹp hay xấu, ta thành đạt hay thất bại... Không người đàn bà nào vượt qua được bản năng của mình, cũng giống như người đàn bà dù là tiểu thương, diễn viên, nhà khoa học, hay làm lãnh đạo... thì vẫn không thoát được bản năng thích “buôn chuyện”, những câu chuyện về mọi người xung quanh, về chồng con, rồi cuối cùng lại quay về chuyện nhan sắc. Tên truyện Đàn bà xấu thì không có quà cũng buột ra từ một buổi “buôn chuyện” như vậy. Có điều, khi viết, tôi không nghĩ rằng tiêu đề đó lại có ảnh hưởng lớn đến thế.
Tôi xây dựng nhân vật Nấm để gửi gắm suy nghĩ của mình. Rõ ràng người phụ nữ nhan sắc nghĩa là họ đã có sự bảo đảm vàng, bảo đảm kim cương. Còn những người đàn bà trí tuệ, cuộc đời họ có hạnh phúc không, hay luôn phải đối diện với khó khăn? Nên khi viết Thư gửi mẹ Âu Cơ, Người đàn bà có ma lực, I am đàn bà, Đàn bà xấu thì không có quà, tôi muốn cất tiếng nói để mọi người thấu hiểu. Rõ ràng đàn bà xấu thì vô cùng thiệt thòi, nên tôi muốn biện minh cho người đàn bà xấu, tôi xây dựng cô ấy nào là thông minh, viết truyện hay, tôi tặng cả những truyện ngắn của mình cho cô ấy, để đối trọng lại với diện mạo bên ngoài, xem cô ấy có hạnh phúc, sung sướng hơn không. Cuối cùng đành phải chào thua.

Chị đặt cho mình nhiệm vụ phải biện minh cho một người đàn bà xấu, tại sao lại không nghĩ đến chuyện biện minh cho người đàn bà đẹp?

Nhà văn thường viết về những điều mình thấy và cảm nhận. Một người đàn bà xấu thì nỗi đau lồ lộ ra đấy. Người đàn bà phạm tội, người đàn bà chông chênh giữa bổn phận và gia đình... nỗi đau cũng lồ lộ. Nhưng còn người đàn bà đẹp, tôi thấy họ ra đường cứ ngời ngời, bao nhiêu người đàn ông vây quanh họ... Một lý do nữa là với người đàn bà đẹp, tôi chưa thấu hiểu tâm lý, cuộc sống của họ, bởi tôi là người đàn bà xấu.

Nếu trong truyện của chị có một người đàn bà đẹp, có tâm hồn, có tiền, được chồng yêu... thì bi kịch của cô ấy sẽ là gì?

Bi kịch của cô lúc này không phải do ngoại cảnh, mà là tự bên trong nhân vật. Cô ấy có bằng lòng với cuộc sống không? Người hạnh phúc nhất là người biết mình là ai và bằng lòng với những gì đang có. Bi kịch là phụ nữ luôn nhòm sang nhà hàng xóm.
Có vẻ như tuy đã cố tỏ ra công bằng, chị vẫn nghiêng phần đồng cảm và biện minh về phía đàn bà xấu.
Có thể tại tôi chưa nhìn thấy nỗi đau khổ của họ, hoặc tôi đã nhìn thấy nhưng cứ đổ lỗi cho họ. Tại sao họ đã được rất nhiều thứ trời ban cho mà không biết giữ lấy những điều đó. Trong khi rõ ràng người đàn bà xấu luôn vươn lên để hoàn thiện hơn.
Nhưng xét cho cùng thì trí thông minh hay nhan sắc đều do trời sinh ra. Nó như hai món quà, một người được tặng sắc đẹp, một người được tặng sự thông minh.
Đúng! Trong truyện Người đàn bà ma lực tôi cũng từng luận giải về điều đó. Trời cho người đàn bà này thông minh nhưng ít xinh đẹp. Trời cho người đàn bà kia xinh đẹp nhưng ít thông minh. Nhưng ông trời lại không có cách nào nói cho họ hiểu họ chỉ có bằng đó thứ thôi. Cho nên người đàn bà thông minh cứ ngỡ rằng mình đẹp. Và người đàn bà đẹp cứ ngỡ mình thông minh.

Theo chị nhan sắc có phải là thứ mà cả đàn ông và đàn bà đều khao khát nhất không?

Con người luôn yêu thích cái đẹp. Trong cái đẹp có cái đẹp về thể xác và cái đẹp tâm hồn, nhưng bao giờ cái đẹp thể xác cũng rờ rỡ đập vào mắt, khiến ai cũng khao khát. Một người có tâm hồn đẹp rất đáng quý, nhưng trong ấn tượng ban đầu thì chúng ta đều thua bản năng. Khoa học đã chứng minh phụ nữ thường phải lòng những gã đàn ông đểu giả (woman love bad boys). Trong một tác phẩm tôi cũng đã viết, đàn bà luôn bị chinh phục bởi cái hôn bị đánh cắp. Nhưng cũng phải nói rằng tâm lý con người luôn phức tạp, tuỳ hoàn cảnh mà có khao khát khác nhau.

Cái nết đánh chết cái đẹp. Tốt gỗ hơn tốt nước sơn. Hồng nhan bạc mệnh. Tại sao người ta khao khát cái đẹp, mà lại ác cảm với nó thế?

Ta phải thấy đó là cả một quá trình. Từ những hình tượng Mẫu, rồi Truyện Kiều, cô ấy đẹp như vậy nhưng phải chịu bao thăng trầm, một người đàn ông tử tế động lòng trắc ẩn cũng không dám lấy Kiều về làm vợ. Rồi những người đàn bà đẹp luôn phải chịu nhiều tai tiếng. Người đẹp có ai không đa đoan đâu. Có thể vì vậy mà xã hội e ngại, sợ hãi nhan sắc. Những người đàn ông cũng sợ, sợ rằng người đàn bà đẹp thì không phải của ta, rồi sẽ bỏ ta đi...
Như vậy sắc đẹp không phải không có giá trị, mà ngược lại, rất có giá trị. Vì thế mà người ta e sợ...
Đúng, rất có giá trị. Nhưng chúng ta không đủ bản lĩnh, không đủ tất cả, để giữ sắc đẹp bên mình, đôi khi vì không có được nên người ta phải chà đạp.

Ai sẽ không sợ hãi nhan sắc nhỉ?

Như Quasimodo – thằng gù Nhà thờ Đức Bà đấy, nó suy nghĩ bằng bản năng, nên mới mơ tưởng về cô gái đẹp như Esmeralda.

Theo chị, làm sao để người đời bớt cay nghiệt với những người đàn bà đẹp, bớt ấm ức vì cái sự mà người ta cho là “không công bằng” ấy?

Hãy hiểu bản chất của cái đẹp nằm trong mắt kẻ si tình. Tôi cho rằng câu chuyện ganh tị ngầm với nhan sắc sẽ không bao giờ chấm dứt, đàn bà sẽ luôn là như vậy. Người đàn bà đẹp đi qua đám đàn ông khiến họ xôn xao, còn ngang qua đám đàn bà, thì sẽ bị soi từ đôi giày đến cái móng tay. Nhưng phải nói thế này, rõ ràng cuộc sống sẽ đẹp và lung linh hơn nhiều nếu xung quanh ta có những người đàn bà đẹp, hơn là chỉ có một đám đàn bà xấu.
Cái đẹp làm bừng lên không gian. Nếu không có cái đẹp thì cuộc sống sẽ vô cùng nhàm chán và tẻ nhạt.

______________________________________________________